DOKUMA KUMAŞLAR İÇİN İNDİGO, SÜLFÜR, DELAVE BOYALI İPLİK KULLANMA TALİMATI
Aşağıdaki kurallar indigo / sülfür ve delave boyamaların özelliklerinden dolayı, zaten Denim'in yıllardır uyguladığı ve bildiği ve mutlaka uyulması gereken kurallardır. Anlaşılmayan konular sorulmalıdır.
- İndigo / sülfür / delave boyalı ipliklerin uygun ortamlarda saklama süresi maksimum 5 aydır. Uygun ortamlar; ışık görmeyen,hava sirkülasyonundan uzak ve nem almayan, bobinlerin tek tek ambalajlı (poşetli) ve birbirine direkt temas etmediği ( mümkünse palet veya kolilerde ) şeklindedir. Kullanılacak iplikler hemen kullanılmalıdır, makinenin yanında veya uygun olmayan koşullarda hiç bekletilmemelidir.
- Atkıda kullanılacak İndigo, sulphur ya da Delave boyalı ipliklerde mümkün olan en fazla atkı akümülatörü kullanılmalıdır.
- Atkılık bobinlerin rezerve miktarları mutlaka belirtilmeli, bobin ağırlıkları için istenen özel bir gramaj varsa da konuşulmalıdır.
- Çözgüde kullanılacak boyalı iplikler ( Konik çözgü ya da seri çözgü ) çözgü çağlığında kullanılacak adet kadar ürettirilmelidir. Bobinler müşteri tarafından kontrolsüz şekilde bölünmemeli ve aktarılmamalıdır. Eğer ilave bir işlem yapılması düşünülüyorsa mutlaka tarafımıza bilgi verilmelidir ve bu bilgi doğrultusunda işlem yapılmalıdır.
- Fason boyatılmak üzere gönderilen iplikler, üretim sırasında boyatılmadan önce görsel, fiziksel ve testsel (USTER) olarak kontrol edilmektedir. Mukavemet, tüylülük veya başka bir fiziksel, testsel veya görsel olumsuzluk müşteriye yazılı olarak bildirilir. Müşteriden ancak yazılı onay gelirse boyama işlemi gerçekleştirilir.
- Boyalı iplikler sevkiyat sonrası müşteri tarafından kesinlikle bölünmemelidir, birleştirilmemelidir, aktarılmamalıdır. Eğer ilave bir işlem yapılması düşünülüyorsa mutlaka tarafımıza bilgi verilmelidir ve bu bilgi doğrultusunda işlem yapılmalıdır.
- İndigo boyalı iplikler eğer müşteri tarafından bükülerek kullanılacaksa, sipariş aşamasında bu bilgi tarafımıza verilmeli ve şu şekilde büküm yapılmalıdır. Öncelikle büküm yapılacak iplikler tarafımızdan iki ayrı patron (konik) renginde müşteriye sevk edilecek, katlamada evlendirilerek büküme girilecektir. Katlama sonunda katlanan bobinlerden birinin bitmesi durumunda diğer bobin bitmediyse bile katlamadan çıkarılacak, iki ayrı konik renkli full bobinlerle katlamaya devam edilmelidir. Bobin dipleri kendi içerisinde yine farklı renkler evlendirilerek sıfırlanmalıdır.
- Aktarılmış, bölünmüş, birleştirilmiş, çözgü haline getirilmiş, iplik halinde işlemden geçirilmiş, ham kumaş veya mamul kumaş ve dikilmiş ürünler için kesinlikle reklâmasyon kabul edilmez.
- Tüm çuvalların ve paletlerin üstünde ve bobinlerin içinde iplik numarası, renk numarası ve boya partisi yazılmıştır. Her boya partisi dokumada, bükümde, örmede, terbiyede, konfeksiyonda ve parça yıkamada ayrı ayrı çalışılmalıdır. Her boya partisi, boyahane partisi konfeksiyonda ayrı ayrı kesilmelidir.
- Terbiye açık en yapılmalıdır. Ham kumaşlar için de iplikteki saklama koşulları geçerlidir. Yani uygun ortam; ışık görmeyen, hava sirkülâsyonundan uzak ve nem almayan ortamlardır. Terbiyede kumaş açılınca hemen işleme alınmalıdır. Kumaşın açılıp beklemesi kat yerlerinde indigonun özelliğinden dolayı sararmaya neden olur.
- Tüm proses boyunca rolikten roliğe ( doktan doka ) çalışılmalıdır. Önerilen proses Yakma, açık en Yıkama, Kurutma, Sanfor. Elastanlı kumaşlara normal şartlarda kurutma sonrası veya kurutma ile beraber fikse yapılabilir. Yıkama işleminde bol su sirkülasyonu olan ve bir miktar flotteye geçen tutunmayan indigonun tekrar kumaşa dönmeyeceği yıkama prosesi uygulanmalıdır. Bu nedenle yıkamalarda uygun dispergatör kullanılmalıdır.
- Yıkama sonrası rolikte yaş olarak beklemeyip hemen kurutma işlemine alınmalıdır. Kurutmada fular taşarlı olmalıdır. Hiçbir aşamada yumuşatıcı veya silikon veya başka bir kimyasal verilmemelidir. Çıkan kumaşlar hemen açık en sarılıp uygun koşullarda tutulmalıdır. İndigonun geçtiği makinelerin vallerinin temizlenmesi ve arkasından koyu renkli veya siyah mal çalışılması gerekmektedir.
- Prosesin her aşamasında, terbiyede, konfeksiyonda ve parça yıkamada, ütü pakette, hatta mağazada ve son müşteride ürünün indigo olduğu belirtilmelidir. Parça yıkama indigo yıkamayı bilen bir yıkamacıda yapılmalıdır. Parça yıkamacı hedeflenen yıkama doğrultusunda indigo yıkaması için gerekli kuralları uygulamalı, geri boyama olmaması, sararma olmaması, tüylenme olmaması için uygun yıkamayı yapmalıdır. Bu konuda tecrübesi olmayan müşterilerimize parça yıkamacı tavsiye edilir ve detaylı bilgiler verilebilir.
- Ürün içinde indigo boya olduğu sürece ışık ve hava etkisiyle sararma gerçekleşecektir. Indigo boyanın bu şekilde bozulması ve sararma sorunu uzun yıllardır bilinmektedir. Indigo ürün endüstrisi içinde sararmaya karşı alınan tedbirlerin, kişilerin artık birbirini özel olarak uyarmasına gerek olmayacak kadar yerleşmiş bir rutin haline geldiğini görmekteyiz.
- Ürünün indigo boya içerdiği garment yıkama işletmesine mutlaka bildirilmelidir. Yıkama işletmesi indigo ürüne özel işlem yapması gerektiği bilincinde olmalıdır. Indigo yıkama tecrübesi olan ve makine parkı uygun işletmeler ile çalışılmasını önemle tavsiye etmekteyiz.
- Parça yıkamanın başında bir kuru ozon işlemi ve tüm yıkamalar bittikten sonra geri boyamanın temizlenmesi için bir ozon işlemi, ileride oluşabilecek sararmayı yavaşlatabilmek için ısrarla tavsiye edilmektedir. Yıkama aşamasında sararmaya karşı yapılabilecek en önemli işlemlerden birisidir. Yapmış olduğumuz denemelerde, ozonlanmış indigo kumaşın ozonlanmamışsa göre daha geç ve daha az sarardığı belirgin olarak gözlendi.
- Parça yıkamada enzim işlemi uygulanacaksa, asidik veya bazik yerine nötr enzimlerin kullanımının, geri boyamayı azalttığı dile getirilmektedir. Enzim işlemi sonunda enzim faaliyetinin tam olarak durdurulması için gereken işlemler yapılmalıdır.
- Parça yıkamada klor, permanganat, peroksit gibi ağartma maddeleri ile yapılan ağartma sonrasında aktif maddenin çok iyi şekilde nötralize edilmesi gerekmektedir. Nötralizasyonun tam olarak yapılıp yapılmadığı, uygun indikatörler sayesinde anlaşılabilir. Ayrıca işletme içerisinde ağartmanın yapıldığı ortamlarda veya yakınlarında tutulan ürünlerin hava yoluyla gelebilecek gazlardan etkilenip sararabileceği unutulmamalıdır. Örneğin paketleme, ütü, kalite kontrol gibi üniteler ağartma yapılan bölgenin yakınlarında ise 2 saat gibi kısa bir sürede açıkta bekleyen ürünlerde sararma gerçekleşebileceği, tecrübeli yıkamacılar tarafından dile getirilmektedir.
- Parça yıkamada çeşitli yumuşatıcı maddeler kullanılmaktadır. Silikonların güzel tuşe vermesi, indigo yıkamasında da kullanılmasını kaçınılmaz hale getirmiştir. Ancak, sararma konusunda silikonların olumsuz etkileri olduğu bilinmelidir. Silikona nazaran daha az sararma yaşattığı belirtilen “esterquart, anti-ozonate” gibi yumuşatıcı alternatifleri tavsiye edilir.
- Yeterli miktarda durulama ve nötralizasyon ile kumaş üzerinde kalabilecek kimyevi kalıntıları giderilmelidir. Yıkama sonunda, ürünün pH değeri 5,5 – 6 arasında olacak şekilde ayarlanmalı, pH 7 değerini geçmemelidir. Konfeksiyon öncesi kumaş pH değerinden bağımsız olarak, bitmiş ürün üzerindeki pH değeri garment yıkama sırasındaki şartlara bağlıdır ve mutlaka yıkama işletmesi tarafından kontrol altında tutulmalıdır.
- Bitmiş ürün uzun süre (3–4 günden fazla) açıkta, ambalaj dışında kesinlikle bekletilmemelidir. Kuvvetli ışık kaynakları ve güneş ışığından uzak tutulmalıdır. Mağazalar otoban kenarı veya şehir içi yoğun trafiğin fazla olduğu yerlerde, ya da dünya üzerine ozon miktarının fazla olduğu bölgelerde ise sararma riski artmaktadır. Mağazalar ile gerekli iletişim kurularak ürünlerin indigo boya içerdiği ve belirtildiği şekilde uygun depolanması gerektiği belirtilmelidir.
ÖRGÜ KUMAŞLAR İÇİN İNDİGO, SÜLFÜR, DELAVE BOYALI İPLİK KULLANMA TALİMATI
Aşağıdaki kurallar indigo / sülfür ve delave boyamaların özelliklerinden dolayı, zaten Denim’in yıllardır uyguladığı ve bildiği fakat örme için yeni olan ve ayrıca örmede abraj riskini tamamen ortadan kaldırmak amacı ile mutlaka uyulması gereken kurallardır. Anlaşılmayan konular sorulmalıdır. Örmeye başlarken ilk çıkan kumaşlar kontrol edilip örmeye devam edilmelidir.
- indigo / sülfür / delave boyalı ipliklerin uygun ortamlarda saklama süresi maksimum 5 aydır. Uygun ortamlar; ışık görmeyen, hava sirkülasyonundan uzak ve nem almayan, bobinlerin tek tek ambalajlı (poşetli) ve birbirine direkt temas etmediği ( mümkünse palet veya kolilerde ) şeklindedir. Kullanılacak iplikler hemen kullanılmalıdır, makinenin yanında veya uygun olmayan koşullarda hiç bekletilmemelidir.
- Yuvarlak örgü makinesinde çalışılacak sistem sayısına denk miktarda minimum bobin sayısı üzerinden boyalı iplik ürettirilmelidir.
- Fason boyatılmak üzere gönderilen iplikler, üretim sırasında boyatılmadan önce görsel, fiziksel ve testsel (USTER) olarak kontrol edilmektedir. Mukavemet, tüylülük veya başka bir fiziksel, testsel veya görsel olumsuzluk müşteriye yazılı olarak bildirilir. Müşteriden ancak yazılı onay gelirse boyama işlemi gerçekleştirilir.
- Boyalı iplikler sevkiyat sonrası müşteri tarafından kesinlikle bölünmemelidir, birleştirilmemelidir, aktarılmamalıdır. Eğer ilave bir işlem yapılması düşünülüyorsa mutlaka tarafımıza bilgi verilmelidir ve bu bilgi doğrultusunda işlem yapılmalıdır.
- Boyalı iplikler iki farklı renkteki karton koniklere sarılmış olarak sevk edilmektedir. Bu bobinler örmede birde bir dizilmelidir. Yani örnek olarak sevk edilen ipliklerin yarısı mavi koniğe, yarısı da yeşil koniğe sarılmışsa, bir mavi kartondan iplik, bir yeşil kartondan iplik örme kumaş üzerinde yan yana gelecek şekilde makineye bağlanmalıdır. Her türlü örgüde (süprem, 2 iplik, 3 iplik... ) bu kural kesinlikle uygulanmalıdır.
- Bobin yedeklemesi kesinlikle yapılmayacak. İplik takımı makineye takıldığında ilk bobin bittiğinde diğer bobinlerin üzerinde 10 – 30 gr arasında iplik kalabilir. Tüm dip bobinleri çıkarılmalıdır, yeni iplik takımı takılmalıdır. Dip bobinlerinin gramajları birbirine yakın olanları en son beraber çalışılarak bu iplikler mümkün olduğu kadar kullanılabilir. Ya da bu dip bobinlerindeki iplikler yaka veya kol bandı, triko kaşkorse yapmakta kontrollü olarak kullanılabilir.
- Örgü oluşup kumaş akmaya başladığında mutlaka kumaş kontrol edilecek. İlk top kalite kontrolden geçirilip, izlenecek olası bir problemde tarafımıza bilgi verilecek, örgüye devam edilmeyecektir. İndigo, Sulphur ve Delave boyarmaddeler ile yapılan boyamalar yapıları gereği hassas ve doğal görünümlü boyamalardır.
- İplik halindeyken çözümlenecek problemler, kumaş oluştuktan sonra çözülemez ve kumaş halinde kesinlikle reklâmasyon kabul edilemez.
- Tüm çuvalların ve paletlerin üstünde ve bobinlerin içinde iplik numarası, renk numarası ve boya partisi yazılmıştır. Her boya partisi örmede, terbiyede, konfeksiyonda ve parça yıkamada ayrı ayrı çalışılmalıdır. Her boya partisi, boyahane partisi konfeksiyonda ayrı ayrı kesilmelidir.
- Örmede suyla uzaklaşabilen en iyi kalitede örme yağı kullanılmalıdır. Örme işleminde kumaşa damla veya boyuna iz şeklinde yağ izinin oluşmaması için örme makinasında bütün tedbirler alınmalıdır. Fikseye girecek mallara fularda yağ sökücü verilmelidir. Mamulde kalan yağ izlerinin parça yıkamada gidip gitmediğine bakılmalıdır. Çoğu zaman parça yıkamada gitmektedir.
- Kumaşlar mutlaka açık en örülmelidir ve terbiyesi de açık en yapılmalıdır. Ham kumaşlar için de iplikteki saklama koşulları geçerlidir. Terbiyede kumaş açılınca hemen işleme alınmalıdır. Kumaşın açılıp beklemesi kat yerlerinde indigonun özelliğinden dolayı sararmaya neden olur. Elastanlı kumaşlar sadece ram fikse ve sanfor yapılmalıdır. Elastansız kumaşlar da istenen çekme ve dönme özellikleri verilebiliyorsa fular + ram ve sanfor yapılabilir. Yıkanması gerekiyorsa açık en yıkamada maksimum 90 derecede hızlı bir şekilde hiçbir kimyasal kullanmadan yıkanıp kurutma ve sanfor yapılabilir. Jette yıkanması gerekiyorsa maksimum 50 derecede 15 – 20 dakika, düşük devirde yıkanıp kurutulup sanfor yapılabilir. Hiçbir aşamada yumuşatıcı veya silikon veya başka bir kimyasal verilmemelidir. Çıkan kumaşlar hemen açık en sarılıp uygun koşullarda tutulmalıdır.
- Prosesin her aşamasında, terbiyede, konfeksiyonda ve parça yıkamada, ütü pakette, hatta mağazada ve son müşteride ürünün indigo olduğu belirtilmelidir. Parça yıkama indigo yıkamayı bilen bir yıkamacıda yapılmalıdır. Parça yıkamacı hedeflenen yıkama doğrultusunda indigo yıkaması için gerekli kuralları uygulamalı, geri boyama olmaması, sararma olmaması, tüylenme olmaması için uygun yıkamayı yapmalıdır. Bu konuda tecrübesi olmayan müşterilerimize parça yıkamacı tavsiye edilir ve detaylı bilgiler verilebilir.
- Hangi sebeple olursa olsun parça yıkama sonrası oluşabilecek hatalar (delik, renk, kırık, izler... vs.) konusunda sorumluluk müşteriye aittir. Kumaş kullanılmadan önce her aşamasında tüm kontrolleri yapılıp kullanılmalıdır. Kumaş satışlarında kesilmiş kumaştan kesinlikle reklamasyon kabul edilmemektedir.
- Ürün içinde indigo boya olduğu sürece ışık ve hava etkisiyle sararma gerçekleşecektir. Indigo boyanın bu şekilde bozulması ve sararma sorunu uzun yıllardır bilinmektedir. Indigo ürün endüstrisi içinde sararmaya karşı alınan tedbirlerin, kişilerin artık birbirini özel olarak uyarmasına gerek olmayacak kadar yerleşmiş bir rutin haline geldiğini görmekteyiz.
- Ürünün indigo boya içerdiği garment yıkama işletmesine mutlaka bildirilmelidir. Yıkama işletmesi indigo ürüne özel işlem yapması gerektiği bilincinde olmalıdır. Indigo yıkama tecrübesi olan ve makine parkı uygun işletmeler ile çalışılmasını önemle tavsiye etmekteyiz.
- Parça yıkamanın başında bir kuru ozon işlemi ve tüm yıkamalar bittikten sonra geri boyamanın temizlenmesi için bir ozon işlemi, ileride oluşabilecek sararmayı yavaşlatabilmek için ısrarla tavsiye edilmektedir. Yıkama aşamasında sararmaya karşı yapılabilecek en önemli işlemlerden birisidir. Yapmış olduğumuz denemelerde, ozonlanmış indigo kumaşın ozonlanmamışsa göre daha geç ve daha az sarardığı belirgin olarak gözlendi.
- Parça yıkamada enzim işlemi uygulanacaksa, asidik veya bazik yerine nötr enzimlerin kullanımının, geri boyamayı azalttığı dile getirilmektedir. Enzim işlemi sonunda enzim faaliyetinin tam olarak durdurulması için gereken işlemler yapılmalıdır.
- Parça yıkamada klor, permanganat, peroksit gibi ağartma maddeleri ile yapılan ağartma sonrasında aktif maddenin çok iyi şekilde nötralize edilmesi gerekmektedir. Nötralizasyonun tam olarak yapılıp yapılmadığı, uygun indikatörler sayesinde anlaşılabilir. Ayrıca işletme içerisinde ağartmanın yapıldığı ortamlarda veya yakınlarında tutulan ürünlerin hava yoluyla gelebilecek gazlardan etkilenip sararabileceği unutulmamalıdır. Örneğin paketleme, ütü, kalite kontrol gibi üniteler ağartma yapılan bölgenin yakınlarında ise 2 saat gibi kısa bir sürede açıkta bekleyen ürünlerde sararma gerçekleşebileceği, tecrübeli yıkamacılar tarafından dile getirilmektedir.
- Parça yıkamada çeşitli yumuşatıcı maddeler kullanılmaktadır. Silikonların güzel tuşe vermesi, indigo yıkamasında da kullanılmasını kaçınılmaz hale getirmiştir. Ancak, sararma konusunda silikonların olumsuz etkileri olduğu bilinmelidir. Silikona nazaran daha az sararma yaşattığı belirtilen “esterquart, anti-ozonate” gibi yumuşatıcı alternatifleri tavsiye edilir.
- Yeterli miktarda durulama ve nötralizasyon ile kumaş üzerinde kalabilecek kimyevi kalıntıları giderilmelidir. Yıkama sonunda, ürünün pH değeri 5,5 – 6 arasında olacak şekilde ayarlanmalı, pH 7 değerini geçmemelidir. Konfeksiyon öncesi kumaş pH değerinden bağımsız olarak, bitmiş ürün üzerindeki pH değeri garment yıkama sırasındaki şartlara bağlıdır ve mutlaka yıkama işletmesi tarafından kontrol altında tutulmalıdır.
- Bitmiş ürün uzun süre (3–4 günden fazla) açıkta, ambalaj dışında kesinlikle bekletilmemelidir. Kuvvetli ışık kaynakları ve güneş ışığından uzak tutulmalıdır. Mağazalar otoban kenarı veya şehir içi yoğun trafiğin fazla olduğu yerlerde, ya da dünya üzerine ozon miktarının fazla olduğu bölgelerde ise sararma riski artmaktadır. Mağazalar ile gerekli iletişim kurularak ürünlerin indigo boya içerdiği ve belirtildiği şekilde uygun depolanması gerektiği belirtilmelidir.
geri
